دیرآموزی در کودکان؛ نحوه آموزش به کودکان دیر آموز

دیرآموزی در کودکان Late learning in children، چالشی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. زمانی که کودکی در مقایسه با همسالان خود، در یادگیری مهارت‌های اولیه یا مفاهیم ساده‌ کندتر عمل می‌کند، ممکن است نگرانی‌هایی در مورد توانایی‌های او ایجاد شود. این کودکان که به “دیرآموز” معروف‌اند، لزوما دارای اختلال یادگیری نیستند.

بلکه ممکن است به دلیل تفاوت‌های فردی در سرعت یادگیری، به زمان و تلاش بیشتری برای درک مفاهیم نیاز داشته باشند. درک صحیح از دیرآموزی و نحوه آموزش به کودکان دیر آموز به صورت صحیح، می‌تواند به این کودکان کمک کند تا پتانسیل‌های خود را شکوفا کنند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این موضوع و ارائه راهکارهای عملی خواهیم پرداخت.

به چه کودکی دیرآموز گفته می‌شود؟

کودک دیرآموز کودکی است که در فرایند یادگیری و کسب مهارت‌های جدید نسبت به همسالان خود با تاخیر مواجه می‌شود. این تاخیر می‌تواند در حوزه‌های مختلفی مانند مهارت‌های حرکتی، زبان، تعاملات اجتماعی یا یادگیری مفاهیم انتزاعی بروز کند. به عبارت ساده‌تر، کودک دیرآموز همان مراحل رشد را طی می‌کند؛ اما با سرعتی کندتر.

این بدان معناست که او برای یادگیری یک مهارت یا مفهوم جدید، به زمان و تمرین بیشتری نیاز دارد. مهم است توجه داشت که دیرآموزی لزوما نشانه‌ای از مشکل جدی یا اختلال یادگیری نیست و بسیاری از کودکان دیرآموز با دریافت حمایت‌های مناسب، می‌توانند بر چالش‌های خود غلبه کرده و به رشد و توسعه خود ادامه دهند. نحوه آموزش به کودکان دیر آموز با سایر کودکان متفاوت است و در دوره مربی مهدکودک به این موضوع نیز پرداخته میشود.

علت دیرآموزی در کودکان

دیرآموزی در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که به صورت مجزا یا ترکیبی بر روند یادگیری تاثیر می‌گذارند. این عوامل می‌توانند شامل مشکلات زیستی، عوامل ژنتیکی، محیطی و اجتماعی باشند. شناسایی دلایل دیر آموزی قدم اول برای داستن نحوه آموزش به کودکان دیر آموز است. برخی از دلایل آن عبارت است از:

• مشکلات حسی و حرکتی، علت دیرآموزی بچه ها

مشکلات حسی و حرکتی در کودکان دیرآموز نوعی کمبود زبان بدن کودکان است و به عنوان یکی از موانع یادگیری شناخته می‌شود. این کودکان در درک و پاسخ به محرک‌های حسی مانند بینایی، شنوایی، لامسه و حرکت با مشکل مواجه هستند. به عنوان مثال، کودکانی که مشکلات بینایی دارند شاید در تشخیص جزئیات تصاویر یا دنبال کردن یک شیء متحرک با مشکل روبرو شوند.

همچنین، برخی از این کودکان در هماهنگی حرکات چشم و دست، تعادل و هماهنگی دو طرفه بدن دچار مشکل هستند که بر مهارت‌های نوشتاری و حرکتی آنها تاثیر می‌گذارد. این مشکلات حسی – حرکتی باعث می‌شود تا این کودکان در یادگیری مفاهیم انتزاعی، حل مسئله و تعاملات اجتماعی با چالش‌هایی روبرو شوند که یکی از وظایف مربی مهد کودک در رابطه با این بچه ها صبوری بیشتر می باشد.

• مشکلات زبانی و کلامی به دلیل دیر آموز بودن کودک

کودکانی که با مشکلات زبانی – کلامی مواجه‌اند، در گفتن صداها، کلمات و جملات با مشکل روبرو هستند. این کودکان شاید در درک معنای کلمات، ساختار جمله و ارتباط بین کلمات مشکل داشته باشند. همچنین، ممکن است در بیان افکار، احساسات و نیازهای خود به صورت واضح و روان با مشکل مواجه شوند.

برخی از نشانه‌های مشکلات زبانی – کلامی عبارتند از: دیر صحبت کردن، دایره لغات محدود، استفاده از جملات کوتاه و ساده، مشکل در بیان افکار پیچیده، مشکل در درک دستورالعمل‌های پیچیده و خواندن با صدای بلند. این مشکلات می‌توانند بر عملکرد کودک در مدرسه، روابط اجتماعی و عزت نفس او تاثیر منفی بگذارند. به همین دلیل نحوه آموزش به کودکان دیر آموز باید کاملا متفاوت با سایر دانش آموزان باشد.

• اختلالات عصبی علت دیرآموزی در کودکان

اختلال یادگیری در کودکان طیف گسترده‌ای از اختلالات عصبی هستند که بر توانایی فرد در درک، پردازش و استفاده از اطلاعات تاثیر می‌گذارند. این اختلالات می‌توانند در حوزه‌های مختلفی مانند خواندن، نوشتن، ریاضیات، توجه و حافظه بروز کنند. اختلالات یادگیری مانند Dyslexia (اختلال خواندن) و Dyscalculia (اختلال ریاضی) از جمله اختلالات رایجی هستند که می‌توانند در کودکان دیرآموز مشاهده شوند.

کودکان دیرآموز با اختلالات یادگیری اغلب در حفظ مطالب آموخته شده با مشکل مواجه هستند. این کودکان معمولا دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی روی یک موضوع تمرکز کنند. همچنین، آن‌ها در ایجاد ارتباط بین مفاهیم مختلف و درک روابط علت و معلولی مشکل دارند. به عنوان مثال، ممکن است نتوانند دو مسئله ریاضی با مفاهیم مشابه را با هم مرتبط کنند. این مشکلات می‌توانند بر عملکرد تحصیلی کودک و اعتماد به نفس او تاثیر منفی بگذارند.

• محیط زندگی و دیرآموزی بچه

محیط زندگی، چه در خانه، مدرسه یا جامعه، نقش بسیار مهمی در رشد و یادگیری کودکان ایفا می‌کند. کودکان دیرآموز به ویژه به محیطی آرام، حمایت‌گر و غنی از محرک‌های یادگیری نیاز دارند. عوامل محیطی مختلفی مانند استرس‌های خانوادگی، مشکلات مالی، خشونت، بی‌توجهی و محرومیت‌های محیطی می‌توانند بر روند یادگیری کودک تاثیر منفی بگذارند و به تاخیر در یادگیری منجر شوند.

بهره هوشی کودکان دیرآموز چقدر است؟

بهره هوشی کودکان دیرآموز در محدوده خاصی قرار می‌گیرد که آن‌ها را از کودکان با عقب‌ماندگی ذهنی و همچنین کودکان با هوش طبیعی متمایز می‌کند. به طور معمول، بهره هوشی این کودکان بین 70 تا 85 است. این به معنای آن است که آن‌ها توانایی یادگیری و درک مفاهیم را دارند؛ اما سرعت و عمق یادگیری آن‌ها نسبت به همسالانشان کمتر است.

در واقع، این کودکان در برخی از زمینه‌ها ممکن است استعدادهایی داشته باشند؛ اما به دلیل تفاوت در سرعت پردازش اطلاعات و یادگیری، در محیط‌های آموزشی معمولی با چالش‌هایی مواجه می‌شوند. این تفاوت در بهره هوشی باعث می‌شود که آن‌ها نیازمند آموزش‌های خاص و حمایت‌های بیشتری نسبت به سایر همسالان خود باشند.

ویژگی های کودکان دیرآموز

کودکانی که دیرآموز هستند دارای یکسری ویژگی های خاصی هستند. والدینی که این ویژگی ها را در کودک خود مشاهده می کنند باید روش تدریس به کودکان دیر آموز را به خوبی یادبگیرند. ویژگی های کودکان دیرآموز عبارت است از:

1. عملکرد تحصیلی این کودکان معمولا پایین‌تر از همسالانشان است.
2. در درک و تحلیل اطلاعات با مشکل مواجه هستند.
3. در حافظه دیداری و شنیداری ضعف دارند.
4. در انجام کارها دقت کافی ندارند و مرتکب اشتباهات زیادی می‌شوند.
5. ممکن است دیرتر از همسالانشان شروع به صحبت کنند یا در بیان مفاهیم پیچیده با مشکل روبرو باشند.
6. رشد عقلی آنها با رشد سنی آنها هماهنگ نیست.
7. انگیزه کمی برای یادگیری و انجام فعالیت‌ها دارند.
8. احساس می‌کنند ارزشمند نیستند.
9. به خصوص با همسالان خود مشکل دارند و ترجیح می‌دهند با کودکان کوچکتر ارتباط برقرار کنند.
10. تمایل به گوشه‌گیری و اجتناب از تعاملات اجتماعی دارند.
11. ممکن است تحریک‌پذیر یا پرخاشگر باشند.
12. احساسات آن‌ها به سرعت تغییر می‌کند.
13. سرعت نوشتن آن‌ها کم است.
14. در موقعیت‌های اجتماعی احساس اضطراب و استرس زیادی می‌کنند.
15. نقاشی‌های آن‌ها فاقد جزئیات و پیچیدگی است.
16. در انجام کارهایی که نیاز به هماهنگی چشم و دست دارد، مانند نوشتن، مشکل دارند.
17. حرکات آن‌ها کند و آهسته است.

به نقل از وبسایت رسمی my.clevelandclinic :

علائم تاخیر رشد چیست؟

علائم تاخیر رشد بسته به نوع آن متفاوت است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تاخیر در غلت زدن، نشستن، خزیدن و راه رفتن.
• مشکل در مهارت های حرکتی ظریف.
• مشکلات در درک آنچه دیگران می گویند.
• مشکل در حل مسئله.
• مسائل مربوط به مهارت های اجتماعی
• مشکل در صحبت کردن یا دیر صحبت کردن.
• مشکل در به خاطر سپردن چیزها.
• ناتوانی در ارتباط دادن اعمال با پیامدها.

نحوه آموزش به کودکان دیر آموز چگونه است؟

نحوه آموزش به کودکان دیر آموز رویکردی چندجانبه است و نیاز به همراهی مربیان و خانواده کودک دارد. بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که مدرسه، خانواده و متخصصان به صورت هماهنگ با یکدیگر کار کنند. روش‌های درمانی متناسب با نیازهای هر کودک و بر اساس ارزیابی‌های تخصصی تعیین می‌شوند. برخی از روش های درمان عبارت اند از:

تحصیل در مدارس ویژه برای بچه های دیرآموز

برای کودکانی که با هوش مرزی روبرو هستند، تصمیم‌گیری در مورد نوع مدرسه‌ای که باید در آن تحصیل کنند، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در حالی که امکان تحصیل در مدارس معمولی وجود دارد، برخی از مشاوران توصیه می‌کنند که این کودکان در کنار دانش‌آموزانی با بهره هوشی مشابه قرار بگیرند؛ به خصوص اگر مشکلات یادگیری دیگری نیز داشته باشند. نحوه آموزش به کودکان دیر آموز متفاوت است و برای موفقیت آن‌ها، بهتر است در محیطی باشند که نیازهای خاصشان برآورده شود.

تاخیر در رفتن به مدرسه

اگر مشاور تحصیلی یا روانشناس تشخیص دهد که کودک شما به یک سال زمان اضافی برای آمادگی بیشتر نیاز دارد، بهتر است به این توصیه عمل کنید. تاخیر در سال تحصیلی می‌تواند به کودک کمک کند تا مفاهیم پایه را بهتر درک کند و اعتماد به نفس خود را افزایش دهد. بنابراین آموزش به کودکان بیش فعال و دیر آموز امری مهم بوده که می بایست به نکات آن به طور دقیق توجه شود.

پشتیبانی، حمایت و تشویق والدین و مربیان کودک

کودکان دیرآموز اغلب به دلیل مشکلات یادگیری، اعتماد به نفس پایینی دارند؛ بنابراین، حمایت و تشویق والدین و معلمان برای آن‌ها بسیار مهم است. حتی برای پیشرفت‌های کوچک نیز باید از آن‌ها قدردانی شود.

عدم مقایسه کودک دیرآموز با دیگران

مقایسه کودک دیرآموز با همسالان یا خواهر و برادرانش، باعث کاهش اعتماد به نفس و انگیزه او می‌شود. هر کودکی منحصر به فرد است و با سرعت خاص خود پیشرفت می‌کند.

پاداش دادن به کودکان دیرآموز

پاداش دادن به کودک، انگیزه او را برای یادگیری افزایش می‌دهد. پاداش‌ها می‌توانند شامل اسباب‌بازی، کتاب یا انجام فعالیت‌های مورد علاقه کودک باشد. همچنین برای جلوگیری از ناامیدی کودک، اهداف آموزشی باید کوچک و قابل دستیابی باشند. با پیشرفت کودک، می‌توان اهداف را پیچیده‌تر کرد.

بازی درمانی در زمان آموزش به بچه های دیرآموز

بازی درمانی روشی موثر برای تقویت مهارت‌های مختلف مثل آموزش رنگ ها به کودکان در بچه های دیرآموز است. از طریق بازی، کودکان مفاهیم انتزاعی را بهتر درک کرده و مهارت‌های شناختی خود را تقویت می‌کنند. لازم به ذکر است که تمرین‌های دیداری فضایی به بهبود مهارت‌های دیداری، حافظه و جهت‌یابی فضایی کودک کمک خواهد کرد. این تمرین‌ها به خصوص برای دروس ریاضی و علوم مفید هستند.

نحوه آموزش به کودکان دیر آموز با سایر دانش آموزان متفاوت بوده و باید متناسب با وضعیت کودک انجام شود.. با ایجاد محیطی امن، تشویق‌کردن و صبر و حوصله می‌توان به این کودکان کمک کرد تا بر مشکلات خود غلبه کنند و به پتانسیل‌های خود دست یابند.

سوالات متداول

آیا می‌توان دیرآموزی را درمان کرد؟

دیرآموزی قابل درمان است؛ اما نیاز به مداخلات تخصصی و زودهنگام دارد. با استفاده از روش‌های آموزشی مناسب و حمایت خانواده، می‌توان به بهبود وضعیت این کودکان کمک کرد.

چه روش‌های آموزشی برای کودکان دیرآموز مناسب است؟

روش‌های آموزشی متنوعی برای کودکان دیرآموز وجود دارد، از جمله آموزش‌های فردی، گروهی، استفاده از فناوری‌های آموزشی، بازی درمانی و تمرین‌های حسی-حرکتی.

آیا کودکان دیرآموز می‌توانند در آینده موفق باشند؟

بله، با تشخیص زودهنگام، مداخلات مناسب و حمایت خانواده و مدرسه، کودکان دیرآموز می‌توانند به موفقیت‌های تحصیلی و اجتماعی دست پیدا کنند.