بیماری های سالمندان: انواع و راه های درمان

پیری، یک بیماری محسوب نمی‌شود؛ بلکه بخشی طبیعی از چرخه زندگی انسان است که از لحظه تولد آغاز می‌گردد و به‌مرور زمان با کاهش تدریجی توانایی‌های جسمی و ذهنی همراه می‌شود. سرعت و علائم این روند در افراد مختلف متفاوت است و تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند ژنتیک، سبک زندگی، تغذیه و محیط قرار دارد. با این‌حال، دوران کهنسالی به طور معمول با افزایش بروز برخی بیماری های سالمندان و مشکلات جسمی و ذهنی همراه است.

در این دوره از زندگی، سیستم‌های مختلف بدن دچار ضعف و کاهش کارایی می‌شوند و اندام‌ها در برابر آسیب‌ها و بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌گردند. در این مقاله که برای دوره سالمندیاری فنی حرفه ای مفید است، به بررسی تعدادی از بیماری‌های شایع در سالمندان می‌پردازیم تا به درک بهتری از چالش‌های بهداشتی و درمانی این دوران دست یابیم.

بیماری‌های مزمن در سالمندان

یکسری از بیماری های سالمندان که طولانی مدت آن‌ها را درگیر می‌کند و بخش زیادی از سالمندان با این مشکلات مواجه می‌شوند، به عنوان بیماری‌های مزمن سالمندی شناخته می‌شوند. این بیماری‌ها اغلب به‌دلیل کاهش مقاومت بدن و فرسودگی اندام‌ها در گذر زمان بروز می‌کنند و در زندگی روزمره سالمندان تاثیر بسزایی دارند. از جمله رایج‌ترین بیماری‌های مزمن در سالمندان می‌توان به دیابت، انواع سرطان، سکته‌های مغزی و قلبی و بیماری پروستات اشاره کرد.

این مشکلات سلامتی می‌توانند کیفیت زندگی سالمندان را به‌طور چشم‌گیری تحت تأثیر قرار دهند و باعث افزایش نیاز آن‌ها به مراقبت‌های پزشکی مداوم شوند. مطالعات مختلف نشان می‌دهند که حدود 90 درصد از سالمندان به‌نوعی از یکی از این بیماری‌های مزمن سالمندی رنج می‌برند و در حدود 70 درصد موارد، بیماری‌های مزمن سالمندی دلیل اصلی مرگ‌ومیر سالمندان است.

برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها، انجام چکاپ‌های منظم، توجه به تغذیه مناسب و پیروی از سبک زندگی سالم ضروری است. رعایت یک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی و اجتناب از مصرف دخانیات و الکل، همراه با فعالیت بدنی مناسب، می‌تواند به میزان زیادی احتمال بروز این بیماری‌های مزمن را کاهش دهد و به سالمندان کمک کند تا کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.

بیماری‌های کلیوی در سالمندان

بیماری‌های کلیوی در سالمندان یکی از مشکلات شایع در میان افراد مسن است که می‌تواند به‌طور جدی کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. هر فرد دو کلیه دارد که به اندازه‌ی یک مشت بوده و از حدود یک میلیون واحد کوچک به نام نفرون تشکیل شده است. این نفرون‌ها به عنوان فیلترهای اصلی بدن عمل کرده و مسئول تصفیه‌ی خون و دفع مواد زائد و مایعات اضافی هستند.

در صورت بروز اختلال در عملکرد کلیه‌ها، سلامت عمومی بدن نیز به خطر می‌افتد. عواملی مانند فشار خون بالا، وراثت، کیست کلیه، عفونت‌ها، سنگ کلیه و مصرف برخی داروها می‌توانند باعث بروز مشکلات مختلف کلیوی شوند.

علائم بیماری‌های کلیوی در سالمندان ممکن است با نشانه‌های هشداردهنده‌ای مانند ادرار خونی، درد کلیه، تورم عضلانی، تکرر ادرار، تورم چشم‌ها، ضعف و خستگی، احساس سرما و سرگیجه همراه باشد. خوشبختانه بیشتر این بیماری‌ها با استفاده از داروهای مناسب قابل درمان هستند، اما در موارد پیشرفته‌تر که منجر به نارسایی کلیه شود، پزشکان ممکن است دیالیز یا حتی پیوند کلیه را توصیه کنند. تشخیص به‌موقع و مراقبت‌های منظم می‌تواند به‌طور مؤثری از پیشرفت این بیماری‌ها جلوگیری کرده و زندگی سالمندان را بهبود بخشد.

به نقل از وبسایت nhs :

بیماری مزمن کلیه (CKD) یک وضعیت طولانی‌مدت است که در آن عملکرد کلیه‌ها کاهش می‌یابد. این بیماری معمولاً با افزایش سن مرتبط است و در افراد سیاه‌پوست یا آسیای جنوبی شایع‌تر است. در مراحل اولیه معمولاً علائمی ندارد و اغلب از طریق آزمایش خون یا ادرار تشخیص داده می‌شود. در مراحل پیشرفته، علائمی مانند خستگی، تورم مچ پا، پاها یا دست‌ها، تنگی نفس، حالت تهوع و وجود خون در ادرار ممکن است ظاهر شود. در صورت داشتن علائم پایدار یا نگران‌کننده به پزشک مراجعه کنید.

مشکلات عضلانی و استخوانی در سالمندان

اختلالات اسکلتی و عضلانی از مشکلات شایع در میان سالمندان هستند. این اختلالات به دلیل تأثیرات منفی بر تاندون‌ها، استخوان‌ها و مفاصل، معمولاً با درد و ناراحتی همراهند. افراد سالمند اغلب از دردهایی در ناحیه زانو، کمر، گردن، بازوها و پاها شکایت دارند. این دردها به مرور زمان می‌توانند موجب محدودیت حرکتی و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره شوند که به طور مستقیم بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

بیماری‌های اسکلتی عضلانی شامل مواردی مانند آرتریت، انحنای ستون فقرات، آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان و سندرم تونل کارپال هستند. برخی از این اختلالات ممکن است تنها با داروهای تجویزی بهبود یابند، اما برخی دیگر نیاز به مراقبت‌های تخصصی و روش‌های درمانی پیشرفته‌تری مانند فیزیوتراپی، لیزردرمانی یا حتی جراحی دارند.

از وظایف پرستار سالمند، با شناخت کامل این بیماری‌ها، می‌توانند سالمندان را در فرایند درمان همراهی و راهنمایی کنند تا روند بهبودی به بهترین شکل ممکن پیش رود و از کاهش توانایی‌های حرکتی جلوگیری شود.

بیماری‌های قلبی و عروقی در سالمندان

یکی از شایع ترین بیماری های سالمندان، بیماری‌های قلبی و عروقی است که تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی افراد مسن دارند. این بیماری‌ها به‌طور کلی ناشی از تنگی یا انسداد رگ‌ها، افزایش فشار خون، ضعف عضله قلب یا سایر مشکلات ساختاری در دستگاه قلبی-عروقی هستند. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی ممکن است به دو دسته تقسیم شوند:

• دسته اول

سالمندانی هستند که به دلایل شناخته‌شده‌ای همچون مصرف دخانیات، ژنتیک، فشار خون بالا، دیابت و یا داشتن بیماری‌های زمینه‌ای دیگر به این مشکلات دچار می‌شوند. این عوامل خطر احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را در سالمندان به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

•  دسته دوم

شامل افرادی می‌شود که علت ابتلای آن‌ها به بیماری‌های قلبی ناشناخته بوده و تنها با افزایش سن و فرسودگی طبیعی بدن، علائم نارسایی‌های قلبی در آن‌ها بروز پیدا می‌کند.

علائم و نشانه‌های بیماری‌های قلبی در سالمندان ممکن است در ابتدا به صورت نامحسوس ظاهر شوند و شامل ضعف عمومی، تعریق زیاد، احساس خستگی شدید، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس، سرگیجه و احساس درد در قفسه سینه باشند. هر یک از این علائم باید جدی گرفته شود، چرا که در صورت بی‌توجهی، بیماری می‌تواند پیشرفت کرده و فرد را با خطرات جدی همچون سکته قلبی مواجه کند. به همین دلیل توصیه می‌شود که در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، به سرعت به پزشک مراجعه شود.

پس از تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی، پزشک ممکن است توصیه‌ها و دستورات خاصی ارائه دهد که شامل تغییر در رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم، پرهیز از استرس و در صورت نیاز مصرف داروهای تجویزی است. این داروها معمولاً به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری و پیشگیری از بروز عوارض خطرناک تجویز می‌شوند. همچنین، برخی از سالمندان ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه و پیگیری‌های منظم داشته باشند تا از عود بیماری و بروز حملات قلبی جلوگیری شود. با توجه به حقوق پرستار سالمند میتوان بهترین پرستار را برای سالمندان استخدام کرد.

بیماری های دستگاه گوارش در سالمندان

با افزایش سن، تغییراتی در عادات غذایی، مصرف داروهای مختلف و کاهش کارایی عضلات دستگاه گوارش، به ویژه معده و روده، رخ می‌دهد. به همین دلیل است که با شروع دوره سالمندی، بسیاری از افراد با مشکلات و بیماری های سالمندان از نوع گوارشی مواجه می‌شوند. در این میان، بیماری‌های مختلفی می‌توانند دستگاه گوارش افراد مسن را تحت تأثیر قرار دهند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): این بیماری به صورت درد و ناراحتی در ناحیه شکم، نفخ، یبوست یا اسهال متناوب و تغییر در عادات اجابت مزاج بروز می‌کند.
• رفلاکس معده: این بیماری ناشی از برگشت اسید معده به مری است و با علائمی چون سوزش سر دل، احساس تلخی در دهان و در موارد شدیدتر، مشکلات تنفسی همراه است.
• یبوست: کاهش حرکات روده که به دلیل ضعف عضلات و کاهش فعالیت فیزیکی در دوران سالمندی ایجاد می‌شود، می‌تواند باعث یبوست و مشکلات مرتبط با آن شود.
• سرطان‌های دستگاه گوارش: افراد مسن در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان‌های مری، معده و روده قرار دارند. این امر به دلیل تغییرات سلولی ناشی از افزایش سن و تأثیر عوامل محیطی و سبک زندگی در طولانی‌مدت رخ می‌دهد.
• زخم معده و روده: استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضد التهاب و استرس‌های مزمن می‌تواند باعث ایجاد زخم در معده و روده شود که در افراد مسن شیوع بیشتری دارد.
• اسهال: برخی از افراد مسن دچار اسهال‌های مکرر می‌شوند که می‌تواند ناشی از تغییرات در فلور طبیعی روده، مصرف داروها یا عفونت‌های مختلف باشد.

پیشگیری از بیماری های دستگاه گوارش در سالمندان

رعایت نکات بهداشتی و سبک زندگی سالم از سنین پایین می‌تواند به کاهش مشکلات گوارشی در دوران سالمندی کمک کند. از جمله این راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر: مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و حبوبات به بهبود حرکات روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
• کاهش مصرف چربی و غذاهای فرآوری‌شده: کاهش مصرف غذاهای چرب، فست‌فودها و مواد غذایی پرادویه می‌تواند به کاهش مشکلاتی چون رفلاکس و سوءهاضمه کمک کند.
• آب کافی: نوشیدن آب به مقدار کافی برای حفظ رطوبت دستگاه گوارش و تسهیل در حرکات روده بسیار مهم است.
• فعالیت بدنی منظم: انجام فعالیت‌های بدنی منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند به بهبود عملکرد روده و کاهش مشکلاتی چون یبوست کمک کند.
• پرهیز از مصرف دخانیات و الکل: این موارد به شدت بر سلامت گوارش اثر منفی می‌گذارند و در سنین بالا می‌توانند عامل بروز بیماری‌های جدی شوند.

با رعایت این نکات، می‌توان تا حد زیادی از بروز مشکلات و بیماری‌های دستگاه گوارش در سنین سالمندی پیشگیری کرد. همچنین، مشاوره با پزشک و انجام معاینات منظم می‌تواند به شناسایی زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری‌های گوارشی در سالمندان کمک کند. یکی از شرایط کار در خانه سالمندان آشنایی با علائم این بیماری است تا در سریعترین زمان ممکن اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان صورت گیرد.

بیماری های تنفسی در سالمندان

با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن تضعیف می‌شود و سالمندان را نسبت به ابتلا به بیماری‌های دستگاه تنفسی و ریوی آسیب‌پذیرتر می‌کند. این دسته از بیماری های سالمندان می‌توانند به‌راحتی بر سلامت و کیفیت زندگی سالمندان اثر منفی بگذارند. از مهم‌ترین بیماری‌های دستگاه تنفسی در این گروه سنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ذات‌الریه (پنومونی): این بیماری به دلیل عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی در ریه‌ها ایجاد می‌شود و می‌تواند با علائمی مانند سرفه، تب، تنگی نفس و درد قفسه سینه همراه باشد. به دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی سالمندان، آنها بیشتر در معرض خطر ابتلا به ذات‌الریه قرار دارند و درمان این بیماری نیز در آن‌ها ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.
• آسم: آسم، بیماری تنفسی دیگری است که در آن مجاری تنفسی تنگ شده و تنفس را برای فرد دشوار می‌کند. این بیماری می‌تواند با علائمی مانند خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس بروز کند. در سالمندان، آسم ممکن است با سایر مشکلات تنفسی همراه شده و مدیریت آن چالش‌برانگیزتر باشد.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی برخی از بیماری های سالمندان پرداختیم. بیماری‌هایی مانند مشکلات قلب و عروق، دستگاه تنفسی، گوارشی، عضلانی و استخوانی و کلیوی از جمله مشکلاتی هستند که در سالمندی به سراغ افراد می‌آیند. دقت داشته باشید که می‌توان با رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت‌های منظم، سرگرمی برای سالمندان و چکاپ مداوم و منظم توسط پزشک متخصص تا حد بسیار زیادی از عواقب بد این بیماری‌ها پیشگیری کرد.

سوالات متدوال

1- چرا سالمندان باید از مصرف دخانیات اجتناب کنند؟

چون دخانیات خطر بیماری‌های قلبی، تنفسی و سرطان را افزایش می‌دهد و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی می‌گذارد.

2- چه عواملی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در سالمندان را افزایش می‌دهد؟

فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا، استعمال دخانیات و سبک زندگی ناسالم، از عوامل خطر هستند.

3- چرا افسردگی در سالمندان شایع است؟

به دلایل تغییرات جسمی، از دست دادن عزیزان، و کاهش تعاملات اجتماعی، افسردگی در میان سالمندان بسیار شایع است.

4- آیا سالمندان نیاز به واکسیناسیون دارند؟

بله، واکسن‌هایی مانند آنفولانزا و پنومونی برای محافظت در برابر عفونت‌ها توصیه می‌شود.